Η σημειολογία των δρόμων

Η εικόνα ενός ανθρώπου που τρέχει ερμηνεύεται με διάφορους τρόπους. Μπορεί ο άνθρωπος αυτός να θέλει να ξεφύγει από τους διώκτες του. Μπορεί, σε μια καλύτερη εκδοχή, να είναι ο ίδιος που κυνηγά άλλους. Ίσως πάλι, να πρόκειται για κάποιον που θέλει να προλάβει κάτι: ένα επαγγελματικό ραντεβού, μια δημόσια υπηρεσία που κλείνει στα επόμενα λεπτά για το κοινό, ή το τραίνο που αναχωρεί εντός ολίγου.

Κανείς δεν θα αμφιβάλλει για το σκοπό της φυγής αν, μαζί με αυτόν που τρέχει, τρέχουν κι άλλοι πολλοί, ενώ γύρω τους πέφτουν βροχή τα καπνογόνα. Η εμπειρία των τελευταίων ημερών στους δρόμους της Αθήνας, γύρω από τη Βουλή και την πλατεία Συντάγματος, παραμένει νωπή στη μνήμη μας επιβεβαιώνοντας του λόγου το ασφαλές. Η πρωτεύουσα γνώρισε χιλιάδες αγανακτισμένους δρομείς, περισσότερους από όσους στο Χρυσό Μαραθώνιο του φθινοπώρου.

Τα φαινόμενα καθίστανται περισσότερο αναγνωρίσιμα, όταν αυτός που τρέχει φοράει αθλητική περιβολή και ειδικά παπούτσια για τρέξιμο. Συνηθίσαμε να αποκαλούμε «δρομέα» αυτόν μόνο που πληροί συγκεκριμένους ενδυματολογικούς όρους και ακολουθεί ειδικό προπονητικό πρόγραμμα. Ποιος εγγυάται όμως ότι δεν είναι δρομέας κι εκείνος που καθημερινά τρέχει για να προλάβει τα επαγγελματικά του καθήκοντα, να εξασφαλίσει τον επιούσιο, ή να φανεί συνεπής απέναντι στις υποχρεώσεις του;

Στους αγώνες, ωστόσο, κανείς δεν απορεί για το ρόλο του καθενός. Ποιοι δηλαδή υποκρίνονται τους δρομείς και ποιοι τους φιλάθλους. Αν και θα πίστευε κανείς πως, περισσότερο από όλους τρέχουν οι διοργανωτές, παρά οι ίδιοι οι αθλητές. Ο Ουμπέρτο Έκο υποστηρίζει ότι όποιος παρακολουθεί αθλητικό θέαμα ερεθίζεται, φωνάζει και χειρονομεί, εκτονώνει την επιθετικότητα και τιθασεύει την αγωνιστικότητά του. Με άλλα λόγια, επιτελεί σωματική και ψυχική άσκηση!

Τελικά, ποιος αθλείται περισσότερο; Γνωρίζουμε ότι η εκτόνωση των φιλάθλων δεν οδηγεί, όπως στη διάρκεια της άθλησης, σε αύξηση της ενέργειας και στην απόκτηση αυτοελέγχου και αυτοπειθαρχίας. Η εικόνα των δρομέων στον τερματισμό μιλάει από μόνη της. Οι περισσότεροι βρίσκονται ξαπλωμένοι ανάσκελα στο ταρτάν, ή παραμένουν όρθιοι με τη μέση διπλωμένη σε βαθιά επίκυψη. Η σημειολογία του σώματος δηλώνει, στην προκειμένη περίπτωση με τον καλύτερο τρόπο, την ανάγκη να πάρουν ανάσα χρησιμοποιώντας επικουρικούς αναπνευστικούς μυς. Άσχετα αν μερικοί παρεξηγούν τη συμπεριφορά αυτή, παρερμηνεύοντάς την ως ένδειξη εξάντλησης, ή ευχαριστήριας προσευχής.

Πρόσφατα, στο περιοδικό RUNNER, δημοσιεύτηκε ένα αφιέρωμα για τα διάφορα δρομικά στυλ. Υποστηρίζεται ότι ο τρόπος που τρέχει ο καθένας είναι μοναδικός. Είναι ανέφικτο να βρεις δυο δρομείς που να τρέχουν με το ίδιο ακριβώς στυλ. Άλλοι γέρνουν το σώμα τους μπροστά, άλλοι το φέρνουν σε υπερέκταση, μερικοί προτιμούν να προσγειώνονται στις μύτες των ποδιών και άλλοι στις πτέρνες. Κάποιοι διασταυρώνουν τα χέρια μπροστά στο στήθος, ενώ άλλοι κρατούν τις γροθιές τους ερμητικά κλειστές. Μολαταύτα, υπάρχει για όλους ένα συγκεκριμένο δρομικό στυλ που μπορεί να θεωρηθεί ως το πιο αποδοτικό και ενεργειακά λιγότερο δαπανηρό.

Δεν μπορεί όμως κανείς να παρέμβει δραστικά στην προσωπικότητα του άλλου. Ο τρόπος που κάθεται, το στυλ που υιοθετεί για να τρέξει, η μορφή που εμφανίζει όταν περπατά, η πειθώ στις συναλλαγές του με τους άλλους, οι ξεχωριστές ικανότητες και δεξιότητες που αποτελούν το σύνολο των χαρακτηριστικών του, οτιδήποτε συμβάλλει στη σύνθεση της προσωπικότητάς του, πρέπει να γίνονται σεβαστά και όχι αντικείμενο διαπραγματεύσεων. Ο Έκο επανέρχεται όταν φωνάζει: «Ο αθλητής είναι ήδη ένα ον που έχει υπερασκήσει ένα μόνο όργανο, που κάνει το σώμα του εστία και αποκλειστική πηγή ενός συνεχούς παιχνιδιού. Ο αθλητής είναι, με άλλα λόγια, ο Άνθρωπος που Γελά (από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Βίκτωρα Ουγκώ)».

Ο σωστός αθλητής δεν είναι ένα μονοσήμαντο ον. Μια καλοκουρντισμένη δηλαδή μηχανή που έχει ρυθμιστεί να επιτελεί μια και μοναδική λειτουργία. Ο άνθρωπος είναι πολυσύνθετος, πολυσχιδής και πολυσήμαντος. Ανήκει στο χώρο της ουτοπίας οποιαδήποτε προσπάθεια να τον κατατάξεις και να τον ταξινομήσεις σε κατηγορίες και φόρμουλες συμπεριφοράς. Και το τρέξιμο μπορεί φυσικά να αντιπροσωπεύει μια δραστηριότητα απόλυτα συμβατή με τη βιολογική μας κληρονομιά, αλλά δεν παύει να είναι μια εγκεφαλική λειτουργία. Κάτω από ιδανικές συνθήκες μάλιστα, μπορεί να μετεξελιχθεί σε πνευματική ανάταση του νου και της καρδιάς. Μια ευκαιρία για τον καθένα να συγκεντρώσει τις σκέψεις του, να οργανώσει τη βούληση, να συσπειρώσει τις νοητικές του δυνάμεις για νέες δραστηριότητες σε διάφορους τομείς.


Δεν θα πρέπει να παρερμηνεύουμε τη δρομική συμπεριφορά των άλλων. Έτσι κι αλλιώς, αυτή είναι που τους κάνει ξεχωριστούς και αναγνωρίσιμους. Οι μορφασμοί της Ράντκλιφ μπορεί φυσικά να σημαίνουν μείωση της δρομικής της οικονομίας, όπως αυτή εκφράζεται με τις παραμέτρους της Εργοφυσιολογίας, αλλά αποτελούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητάς της. Εκείνοι που προσγειώνονται στις μύτες των ποδιών, ή οι άλλοι που τρέχουν με τις πτέρνες, μπορούν να βελτιώσουν τη δρομική τους συμπεριφορά, με στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων, αλλά κινδυνεύουν να απαρνηθούν τον ίδιο τους τον εαυτό.

Η φιλολογία των δρόμων είναι γεμάτη με επιδόσεις, διανθισμένη με καταπληκτικά ρεκόρ, κορεσμένη από καταρρίψεις απόρθητων για τις ανθρώπινες δυνατότητες φραγμάτων, πλήρης από αθλητικές ανεπανάληπτες στιγμές. Ο μελετητής όμως δυσκολεύεται να θυμάται το απίθανο αυτό πλήθος στατιστικών αξιολογήσεων. Τα ρεκόρ γίνονται για να καταρρίπτονται. Η απομνημόνευση χρόνων, ημερομηνιών και ξεχωριστών επιδόσεων καθίσταται εξόχως δυσχερής. Εκείνο που μένει στη μνήμη πιο εύκολα είναι η ξεχωριστή στιγμή, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αθλητή, οι λεπτομέρειες από τις ιστορικές συγκυρίες. Γι΄ αυτούς τους λόγους, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τους μορφασμούς του «ανθρώπου ατμομηχανή» Εμίλ Ζάτοπεκ, ή το τρέξιμο της «πάπιας» του Μάικλ Τζόνσον, ή ακόμα το αεράτο στυλ στην υπερπήδηση των χαμηλών εμποδίων του Μόουζες.

Για παρόμοιους λόγους, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την κουτουλιά του Ζιντάν. Ίσως, επειδή είχε κάτι αυθεντικό, σπάνιο στην πεζή εποχή μας. Όταν παρατηρούμε τους άλλους, με την πρόθεση να αναζητήσουμε ιδανικά πρότυπα και να μιμηθούμε οτιδήποτε φαντάζει άξιο προς μίμηση, καταφεύγουμε συχνά σε υπερβολές. Η γλώσσα του σώματος προδίδει κατά κανόνα το χαρακτήρα. Κανείς δεν καταφέρνει να γλιτώσει από την αποκαλυπτική της δύναμη. Αρκεί να παρατηρήσουμε τις συνεντεύξεις της Μάριον Τζόουνς (όπως τις διαφύλαξε ο διαδικτυακός τόπος You Tube), πριν και μετά την παραδοχή χρήσης απαγορευμένων ουσιών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ, και θα καταλάβουμε τη διαφορά. Όπως, όλοι θα θυμόμαστε πάντα τον ανεκδιήγητο Μπιλ Κλίντον, όταν έσπευδε να πείσει ότι «I did not have sexual relations with that woman». Στη διάρκεια της συνέντευξης έπιανε τη μύτη του ως σύγχρονος Πινόκιο.

Η σημειολογία των δρομέων, ωστόσο, έχει αλλάξει ουσιαστικά τις τελευταίες δεκαετίες. Γιατί, ποια σχέση έχει η λεπτοφυής ανατομική κατασκευή ενός Πιέτρο Μενέα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄70, με το σφριγηλό, ολόγιομο από φουσκωτούς μυώνες, σωματότυπο του Καναδού Μπεν Τζόνσον στους Ολυμπιακούς της Σεούλ, λίγα χρόνια αργότερα; Η βιοχημεία των διεγερτικών ουσιών και των αναβολικών έχει κάνει τη διαφορά, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή, χωρίς επιστροφή.

Στις μέρες μας, οι επώνυμοι αστέρες των δρόμων έχουν βρει εντυπωσιακά κόλπα για να σαγηνεύουν τα πλήθη που τους επευφημούν. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να προσελκύουν τα βλέμματα στη σημειολογία του σώματος, όταν τούτο έχει κάτι να πει. Ο Γιουσέιν Μπολτ παριστάνει τον κεραυνό, μετά κάθε του κούρσα, διασκεδάζοντας με το όνομά του (thunderbolt στη γλώσσα του Μπολτ σημαίνει «κεραυνός»). Ο Θανάσης Βέγγος έτρεχε βαστάζοντας τα παντελόνια του, για να μη πέσουν υποτίθεται από την αδυναμία. Έτρεχε, για να προλάβει τις ηθικές επιταγές ενός πεπρωμένου, που θέλει το φτωχό να βρίσκεται μονίμως σε διαρκή ένταση.

Σημασία έχει να ζούμε και να χαιρόμαστε την κάθε στιγμή. Κάθε αναποδιά να μη γίνεται η αιτία συναισθηματικής ακινησίας. Όταν σκοντάφτουμε, να σηκωνόμαστε αυτοστιγμεί, να τινάζουμε τη σκόνη από πάνω μας και να εξακολουθούμε να χαιρόμαστε τη ζωή. Όπως μαρτυρεί ο Γουαίην Ντύερ, όσοι έχουν απελευθερωθεί από τις περιοχές των σφαλμάτων τους δεν τρέχουν πίσω από την ευτυχία. Απλώς ζουν και η ευτυχία είναι η ανταμοιβή των προσπαθειών τους.

πηγη:http://www.runningnews.gr/item.php?id=9584